THE STATE LANGUAGE DEVELOPMENT INSTITUTE

МЕМЛЕКЕТТІК ТІЛДІ ДАМЫТУ ИНСТИТУТЫ

ИНСТИТУТ РАЗВИТИЯ ГОСУДАРСТВЕННОГО ЯЗЫКА

Соңғы мақалалар:

Сіздің іздегеніңіз бар ма?

БАТЫРЛАР ЖЫРЫ КЕЙІПКЕРЛЕРІН БІРІЗДЕНДІРУ

ТОЛЫҒЫРАҚ

ЖАРЫМЖАН ЖАРНАМА, ЖҮЙЕСІЗ СӨЙЛЕМ

Авторы: Перизат СҮЙІНДІК, Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті «Шетел филологиясы» факультетінің 4-курс студенті

06/05/2024 11:05 0 639 2

Елімізде бүгін де сауатсыз жазылған жарнамалар мен жүйесіз жазылған сөйлемдердің қарасы көбейген. Көше бойында жағалай ілінген сауатсыз жарнамалардан көз сүрінеді. Тіл жанашырлары қанша айтып жатса да стилистикалық, грамматикалық және пунктуациялық қателерге толы жарнамалар көбеймесе азайған емес. Сөздерді жүйесіз қолданып, жарнама мәтіндерін орыс тілінен қазақ тіліне дұрыс аудармау бүгінгі таңда басты мәселелердің бірі. Тіл мамандары көрнекі ақпараттардың сауатсыздығын айтып, дабыл қаққанымен, баяғы жартас бір жартас.

Еліміздегі көше жарнамаларында жиі кездесетін құбылыстардың бірі – кез-келген жарнаманың орыс тіліндегі нұсқасы еш қатесіз жазылады да, мемлекеттік тілде жазылғаны қателерге толы. Мағынасы түсініксіз жарнамаларға соңғы кездері көпшіліктің де көзі үйренісіп қалғандай. Десе де, өз елімізде ана тілімізден жаңылысқанымыз өте ұят. Осыдан кейін мемлекеттік тілдің мәртебесі қайдан көтерілсін?!

Парикмахерді қазақша «шаш қырқушы» деп аударғаны еріксіз күлкіні келтіреді. Шашты қиып, жүнді қырықпаушы ма еді? Ал, парикмахердің қазақша аудармасы – шаштараз.

Қате аударма әртүрі себептерге байланысты болуы мүмкін, соның ішінде аударма тілін жетік білмеу, онлайн аудармашыларды дұрыс пайдаланбау және жарнама берушілердің бақылауының болмауы. Мысалы, төмендегі афишада екі тілдегі сөздер мүлдем бөлек мағынаны беріп тұрғандай: «Эти полоски тебе не к лицу» дегенді «Түрме – ешкімге жараспайды» деп аударған. Сонда түрме жарасатын адам болама деген ойға келесің. Есірткіге бой алдырып, түрлі қылмысқа баратындардың алдын алу үшін «темір тор сенің орның емес» деп аударған түсінікті болар еді.

«Технодом» компаниясы кезекті жарнамасында ұялы телефонды ұсынып «Круто. Даже слишком» дегенді «Күшті. Тіпті бетер күшті» деп сөзбе-сөз аударған. Оның орнына «Күшті. Тіпті керемет» десе үйлесер еді.

Көшедегі жарнаманы дұрыс аудармау мәселесін шешу үшін бірқатар шаралар қабылдау қажет. Біріншіден, аудармашылар мен редакторларға тілді және екі тілдің мәдени ерекшеліктерін жеткілікті білуі үшін сапалы оқытуды қамтамасыз ету керек. Екіншіден, жарнама агенттіктері мен компаниялар жарнамаларын жарияламас бұрын аударманың сапасын тексеру үшін кәсіби аудармашыларды немесе лингвистерге үнемі жүгініп отыруы керек. Жарнама берушілер жарнаманың мазмұны мен қоғамға әсері үшін жауап беретінін ескеру маңызды.

Көше жарнамасының сапалы аудармасы компаниялардың оң имиджін қалыптастыруда, жарнамалық науқандардың тиімділігін қамтамасыз етуде және өнімдер мен қызметтер туралы қолайлы қоғамдық пікір қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. Сондықтан Қазақстан көшелерінде жарнама жасау және тарату процесінде осы аспектке ерекше назар аудару қажет. Еліміздегі сансыз қателерді жөндеу үшін айыппұл мөлшерін көтеріп, жаңа акциялар мен өзгерістерді енгізу керек. Оған қоса, патриоттық сезімді ояту қажет. Бәлкім, сонда ғана көшедегі көрнекі ақпарат жөнделер.